นอกจากเป็นถ้ำที่พระมหากษัตริย์และพระบรมวงศานุวงศ์เคยเสด็จมาประทับบ่อยครั้ง ถ้ำจอมพล (หรือชื่อเดิมว่า ถ้ำมุจลินทร์) ยังเป็นถ้ำที่ซ่อนความงดงามไว้ภายในด้วยหินงอกหินย้อยหลากรูปทรงชวนจินตนาการ และความที่ตัวถ้ำซึ่งมีความกว้างประมาณ 30 เมตรและยาว 25 เมตรนั้น มีปล่องบริเวณกลางถ้ำ จึงเป็นข้อดีที่ที่ทำให้อากาศภายในถ้ำนั้นถ่ายเทสะดวก ไม่อึดอัดหรือร้อนจนเกินไป ยิ่งเมื่อเดินเข้าไปในถ้ำแล้วพบกับความวิจิตรของหินงอกหินย้อยที่มีหลากหลายชื่อ อาทิเช่น ธารศิลา สร้อยระย้า แส้จามรี ท้องพระโรง ประสิทธิเทวา เกศาสลวย และผาวิจิตร ในยามต้องแสงแดดที่ส่องลอดปล่องเข้ามาภายในถ้ำแล้ว ยิ่งขับบรรยากาศให้ถ้ำจอมพล สวยงามราวกับอีกโลกหนึ่งในเทพนิยายเลยทีเดียวกล่าวกันว่า ชื่อถ้ำจอมพลนั้นเป็นนามที่พระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้พระราชทานเมื่อคราวเสด็จประพาสถ้ำ ด้วยทรงจินตนาการว่าหินย้อยในถ้ำที่มีชื่อว่า ผาวิจิตร นั้นดูเป็นริ้วไหมคล้ายอินทรธนูบนบ่าของทหารยศจอมพลสมัยก่อนนั่นเอง ย้อนรอยการเสด็จประพาส นอกจากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเคยเสด็จประพาสถ้ำจอมพลแล้ว ในหน้าประวัติศาสตร์ได้บันทึกว่ายังมีพระมหากษัตริย์อีกหลายพระองค์ที่เคยเสด็จฯ เยือนถ้ำแห่งนี้ รวมทั้งพระบรมวงศานุวงศ์บางพระองค์ โดยสามารถลำดับเหตุการณ์ได้ ดังนี้ – พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 เสด็จประพาสถ้ำจอมพลในคราวที่ทรงนำกองพล เสือป่ามาซ้อมรบในจังหวัดราชบุรี – พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถและสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีได้เสด็จประพาสเยือนที่นี่โดยได้ทรงปลูกต้นสักต้นกัลปพฤกษ์และต้นนนทรีไว้เป็นที่ระลึกที่บริเวณหน้าถ้ำ – สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมารได้เสด็จประพาสถ้ำและเสวยพระกระยาหารกลางวันที่บริเวณสวนรุกขชาติถ้ำจอมพลในคราวเสด็จพระราชดำเนินวางศิลาฤกษ์อาคารโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชจอมบึงด้วยเหตุนี้เอง ในปัจจุบันยังคงปรากฏพระปรมาภิไธยย่อว่า “จปร” “ภปร” และ “มวก” อยู่บริเวณผนังปากทาง เข้าถ้ำ อัตราค่าเข้าชม ผู้ใหญ่ 10 บาท เด็ก 5 บาทเปิดให้เข้าชมได้ทุกวันตั้งแต่เวลา 09.00-16.30 น. สอบถามเพิ่มเติมได้ที่ โทร. +66 3226 1310
